Việt Nam đã có nhiều tiêu chu??n nhà nước trong nhiều lĩnh vực khác như kế toán, kiểm toán, xây dựng ... Tuy nhiên, Việt Nam hiện chưa có bất kỳ nghiên cứu nào về Tiêu chu??n Th???ng kê hoàn chỉnh đối với từng biến dữ liệu cụ thể - loại dữ liệu sơ cấp dùng để tổng hợp nên các chỉ tiêu th???ng kê tổng hợp cho các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Các tiêu chu??n th???ng kê đối với biến dữ liệu cụ thể đòi hỏi phải có quy chu??n về các khái niệm cơ bản về biến dữ liệu, cách thức thu thập dữ liệu (cách mã hóa dữ liệu ra sao, đơn vị th???ng kê là gì, cần hỏi câu hỏi nào để thu được dữ liệu đó), xử lý phân tích, dữ liệu (phân tổ dữ liệu, bảng phân loại nào cần được sử dụng), hiệu chỉnh dữ liệu (gắn dữ liệu đối với dữ liệu bị thiếu, không hợp logic), trình bày dữ liệu (các loại kết quả đầu ra) và diễn giải dữ liệu.
Trong khi đó, các tài liệu có tính quy định về chu??n th???ng kê hiện đang được sử dụng tại các cơ quan sản xuất dữ liệu th???ng kê có thể kể đến như Danh mục và Nội dung hệ thống chỉ tiêu th???ng kê quốc gia; hệ thống chỉ tiêu cấp tỉnh, huyện, xã; hệ thống chỉ tiêu bộ, ngành mới dừng ở mức quy định tên chỉ tiêu tổng hợp, nội dung chỉ tiêu, phương pháp tính và nguồn dữ liệu nói chung, mà chưa đi sâu vào công tác chu??n hóa cho từng biến dữ liệu. Các bảng danh mục được nghiên cứu, ban hành cũng mới đáp ứng được yêu cầu phân tổ, trình bày dữ liệu mà chưa giải quyết được các yếu tố khác của biến dữ liệu như mã hóa dữ liệu ra sao, tích hợp dữ liệu như thế nào, danh sách câu hỏi có thể sử dụng để thu thập dữ liệu.
Chất lượng và tính minh bạch của thông tin th???ng kê nhằm hỗ trợ quá trình ra các quyết định liên quan đến chính sách công ngày càng được quan tâm và đánh giá cao về giá trị. Sự quan trọng của dữ liệu được chỉ ra bằng các báo cáo quan trọng sử dụng nhiều số liệu th???ng kê, nhiều chỉ tiêu chất lượng cao được sử dụng để theo dõi các chương trình, dự án như Chương trình tái cơ cấu nền kinh tế, chương trình Phát triển bền vững, các chương trình liên quan đến phát triển giới, thanh thiếu niên... Tuy nhiên, để đạt được và duy trì niềm tin của công chúng trong các số liệu th???ng kê nhà nước đòi hỏi những số liệu th???ng kê đó được sản xuất một cách khách quan, minh bạch và độc lập chuyên nghiệp.
Tháng 3 năm 2017, Ủy ban th???ng kê Liên hợp quốc đã ban hành Khung bảo đảm chất lượng th???ng kê Liên hợp quốc (UN-SQAF) và hướng dẫn xây dựng Khung bảo đảm chất lượng th???ng kê quốc gia nhằm hướng dẫn các quốc gia thành viên xây dựng Khung bảo đảm chất lượng th???ng kê quốc gia (NQAF). Trong khuyến nghị xây dựng Khung bảo đảm chất lượng th???ng kê quốc gia đó, nhiều tiêu chí liên quan đến việc xây dựng, ban hành, quản lý, sử dụng và phổ biến các tiêu chu??n th???ng kê nhằm bảo đảm chất lượng của số liệu th???ng kê.
Ngày 05/01/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định số 01/2019/QĐ-TTg về việc Ban hành Bộ tiêu chí chất lượng th???ng kê nhà nước đến năm 2030, trong đó có 7 tiêu chí liên quan đến Tiêu chu??n th???ng kê. Đó là các tiêu chí:
- CLTK 3.1 - Có đơn vị thực hiện chức năng, nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện và hướng dẫn áp dụng tiêu chu??n th???ng kê;
- CLTK 3.2 - Thực hiện việc tổ chức tham khảo ý kiến cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin và sử dụng thông tin th???ng kê trong quá trình xây dựng, hoàn thiện các tiêu chu??n th???ng kê;
- CLTK 3.3 - Có các tiêu chu??n th???ng kê phù hợp v??i các tiêu chu??n, thực hành tốt của quốc tế và khu vực;
- CLTK 3.4 - Phổ biến tiêu chu??n th???ng kê và những thay đổi về tiêu chu??n th???ng kê (nếu có);
- CLTK 3.5 - Các tiêu chu??n th???ng kê trước đây (phiên bản cũ) có sẵn để cung cấp (nếu có nhu cầu);
- CLTK 3.6 - Lưu trữ thông tin th???ng kê ban đầu theo phân loại th???ng kê ở mức chi tiết nhất;
- CLTK 3.7 - Công bố, phổ biến các sản phẩm th???ng kê có kèm theo hoặc có chỉ dẫn đến tài liệu về tiêu chu??n th???ng kê liên quan.
Tiêu chí CLTK 3.3 nêu rõ việc phải “Có các tiêu chu??n th???ng kê phù hợp v??i các tiêu chu??n, thực hành tốt của quốc tế và khu vực”. Chính vì vậy, việc nghiên cứu xây dựng một hệ thống tiêu chu??n th???ng kê và thí điểm xây dựng một tiêu chu??n th???ng kê cụ thể để từ đó làm tiền đề, xây dựng các tiêu chu??n th???ng kê chi tiết cho các lĩnh vực th???ng kê khác trong tương lai trở thành một nhiệm vụ quan trọng của cơ quan th???ng kê quốc gia.
Bên cạnh đó, xây dựng và ban hành hệ thống tiêu chu??n th???ng kê làm cơ sở vững chắc phục vụ đánh giá chất lượng th???ng kê, giúp người làm công tác th???ng kê có các tiêu chu??n thống nhất, phù hợp v??i các tiêu chu??n thông lệ tốt của quốc tế để tuân thủ trong quá trình sản xuất thông tin th???ng kê.
Có ba lợi thế chính của việc xây dựng và sử dụng phổ biến những tiêu chu??n th???ng kê đã được phê chu??n:
- Bảo đảm chất lượng sản phẩm th???ng kê;
- Tạo ra bức tranh th???ng kê toàn cảnh có ý nghĩa về xã hội và kinh tế;
- Giảm thiểu chi phí và tăng cường sự minh bạch.
Vì vậy, nghiên cứu xây dựng, hoàn hiện hệ thống tiêu chu??n th???ng kê nhà nước là việc làm cần thiết và có tính cấp bách.
Đối tượng áp dụng của việc nghiên cứu là:
- Trong nội bộ cơ quan Tổng cục Th???ng kê nhằm bảo đảm dữ liệu được sản xuất theo cách thức và chất lượng thống nhất qua thời gian và qua các cuộc điều tra;
- Ở cấp quốc gia bởi những cơ quan sản xuất dữ liệu th???ng kê nhằm hỗ trợ việc tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau;
- Ở cấp quốc tế nhằm đáp ứng nghĩa vụ báo cáo quốc tế và khuyến khích khả năng so sánh dữ liệu giữa các quốc gia.
Tiêu chu??n th???ng kê cho các biến thuộc lĩnh vực giáo dục có thể được sử dụng trong ngành th???ng kê, các cơ quan thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo.
Nghiên cứu xây dựng, hoàn hiện hệ thống tiêu chu??n th???ng kê nhà nước nhằm cung cấp luận cứ khoa học cho việc ban hành các tiêu chu??n th???ng kê nhà nước.
Trong khi đó, các tài liệu có tính quy định về chu??n th???ng kê hiện đang được sử dụng tại các cơ quan sản xuất dữ liệu th???ng kê có thể kể đến như Danh mục và Nội dung hệ thống chỉ tiêu th???ng kê quốc gia; hệ thống chỉ tiêu cấp tỉnh, huyện, xã; hệ thống chỉ tiêu bộ, ngành mới dừng ở mức quy định tên chỉ tiêu tổng hợp, nội dung chỉ tiêu, phương pháp tính và nguồn dữ liệu nói chung, mà chưa đi sâu vào công tác chu??n hóa cho từng biến dữ liệu. Các bảng danh mục được nghiên cứu, ban hành cũng mới đáp ứng được yêu cầu phân tổ, trình bày dữ liệu mà chưa giải quyết được các yếu tố khác của biến dữ liệu như mã hóa dữ liệu ra sao, tích hợp dữ liệu như thế nào, danh sách câu hỏi có thể sử dụng để thu thập dữ liệu.
Chất lượng và tính minh bạch của thông tin th???ng kê nhằm hỗ trợ quá trình ra các quyết định liên quan đến chính sách công ngày càng được quan tâm và đánh giá cao về giá trị. Sự quan trọng của dữ liệu được chỉ ra bằng các báo cáo quan trọng sử dụng nhiều số liệu th???ng kê, nhiều chỉ tiêu chất lượng cao được sử dụng để theo dõi các chương trình, dự án như Chương trình tái cơ cấu nền kinh tế, chương trình Phát triển bền vững, các chương trình liên quan đến phát triển giới, thanh thiếu niên... Tuy nhiên, để đạt được và duy trì niềm tin của công chúng trong các số liệu th???ng kê nhà nước đòi hỏi những số liệu th???ng kê đó được sản xuất một cách khách quan, minh bạch và độc lập chuyên nghiệp.
Tháng 3 năm 2017, Ủy ban th???ng kê Liên hợp quốc đã ban hành Khung bảo đảm chất lượng th???ng kê Liên hợp quốc (UN-SQAF) và hướng dẫn xây dựng Khung bảo đảm chất lượng th???ng kê quốc gia nhằm hướng dẫn các quốc gia thành viên xây dựng Khung bảo đảm chất lượng th???ng kê quốc gia (NQAF). Trong khuyến nghị xây dựng Khung bảo đảm chất lượng th???ng kê quốc gia đó, nhiều tiêu chí liên quan đến việc xây dựng, ban hành, quản lý, sử dụng và phổ biến các tiêu chu??n th???ng kê nhằm bảo đảm chất lượng của số liệu th???ng kê.
Ngày 05/01/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định số 01/2019/QĐ-TTg về việc Ban hành Bộ tiêu chí chất lượng th???ng kê nhà nước đến năm 2030, trong đó có 7 tiêu chí liên quan đến Tiêu chu??n th???ng kê. Đó là các tiêu chí:
- CLTK 3.1 - Có đơn vị thực hiện chức năng, nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện và hướng dẫn áp dụng tiêu chu??n th???ng kê;
- CLTK 3.2 - Thực hiện việc tổ chức tham khảo ý kiến cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin và sử dụng thông tin th???ng kê trong quá trình xây dựng, hoàn thiện các tiêu chu??n th???ng kê;
- CLTK 3.3 - Có các tiêu chu??n th???ng kê phù hợp v??i các tiêu chu??n, thực hành tốt của quốc tế và khu vực;
- CLTK 3.4 - Phổ biến tiêu chu??n th???ng kê và những thay đổi về tiêu chu??n th???ng kê (nếu có);
- CLTK 3.5 - Các tiêu chu??n th???ng kê trước đây (phiên bản cũ) có sẵn để cung cấp (nếu có nhu cầu);
- CLTK 3.6 - Lưu trữ thông tin th???ng kê ban đầu theo phân loại th???ng kê ở mức chi tiết nhất;
- CLTK 3.7 - Công bố, phổ biến các sản phẩm th???ng kê có kèm theo hoặc có chỉ dẫn đến tài liệu về tiêu chu??n th???ng kê liên quan.
Tiêu chí CLTK 3.3 nêu rõ việc phải “Có các tiêu chu??n th???ng kê phù hợp v??i các tiêu chu??n, thực hành tốt của quốc tế và khu vực”. Chính vì vậy, việc nghiên cứu xây dựng một hệ thống tiêu chu??n th???ng kê và thí điểm xây dựng một tiêu chu??n th???ng kê cụ thể để từ đó làm tiền đề, xây dựng các tiêu chu??n th???ng kê chi tiết cho các lĩnh vực th???ng kê khác trong tương lai trở thành một nhiệm vụ quan trọng của cơ quan th???ng kê quốc gia.
Bên cạnh đó, xây dựng và ban hành hệ thống tiêu chu??n th???ng kê làm cơ sở vững chắc phục vụ đánh giá chất lượng th???ng kê, giúp người làm công tác th???ng kê có các tiêu chu??n thống nhất, phù hợp v??i các tiêu chu??n thông lệ tốt của quốc tế để tuân thủ trong quá trình sản xuất thông tin th???ng kê.
Có ba lợi thế chính của việc xây dựng và sử dụng phổ biến những tiêu chu??n th???ng kê đã được phê chu??n:
- Bảo đảm chất lượng sản phẩm th???ng kê;
- Tạo ra bức tranh th???ng kê toàn cảnh có ý nghĩa về xã hội và kinh tế;
- Giảm thiểu chi phí và tăng cường sự minh bạch.
Vì vậy, nghiên cứu xây dựng, hoàn hiện hệ thống tiêu chu??n th???ng kê nhà nước là việc làm cần thiết và có tính cấp bách.
Đối tượng áp dụng của việc nghiên cứu là:
- Trong nội bộ cơ quan Tổng cục Th???ng kê nhằm bảo đảm dữ liệu được sản xuất theo cách thức và chất lượng thống nhất qua thời gian và qua các cuộc điều tra;
- Ở cấp quốc gia bởi những cơ quan sản xuất dữ liệu th???ng kê nhằm hỗ trợ việc tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau;
- Ở cấp quốc tế nhằm đáp ứng nghĩa vụ báo cáo quốc tế và khuyến khích khả năng so sánh dữ liệu giữa các quốc gia.
Tiêu chu??n th???ng kê cho các biến thuộc lĩnh vực giáo dục có thể được sử dụng trong ngành th???ng kê, các cơ quan thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo.
Nghiên cứu xây dựng, hoàn hiện hệ thống tiêu chu??n th???ng kê nhà nước nhằm cung cấp luận cứ khoa học cho việc ban hành các tiêu chu??n th???ng kê nhà nước.
Trần Tuấn Hưng
Vụ trưởng Vụ Phương pháp chế độ và quản lý chất lượng th???ng kê - TCTK
Vụ trưởng Vụ Phương pháp chế độ và quản lý chất lượng th???ng kê - TCTK
trang web giải trí rồng nở