Trong vòng 2 năm qua, 4 đợt dịch Covid-19 liên tiếp đã khiến nhiều doanh nghi??p Việt Nam đối mặt với những khó khăn chưa từng có, thậm chí nhiều doanh nghi??p vừa và nhỏ rơi vào tình trạng kiệt quệ với nguy cơ phá sản. Để hỗ trợ doanh nghi??p thích ứng với dịch bệnh, duy trì và phục hồi sản xuất, hàng loạt chính sách đã được ban hành mà gần đây là Nghị quyết 128/NQ-CP quy định tạm thời "thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19”, nhằm “hồi sức” cho doanh nghi??p trước những tổn thất nặng nề do tác động của đại dịch gây ra.
Sau hơn 35 năm đổi mới, kinh tế tư nhân đã đóng góp quan trọng vào sự phát triển của quốc gia. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, mức đóng góp tổng sản phẩm trong nước của khu vực tư nhân liên tục tăng qua các năm, từ 371.000 tỉ đồng năm 2005 lên 2 triệu tỉ đồng vào năm 2018. Tỷ lệ đóng góp GDP của tư nhân giai đoạn 2005 – 2018 đạt 40-45%, cao hơn cả khu vực kinh tế nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài.
Ảnh minh họa
Tuy nhiên, những thành quả và nguồn lực mà nhiều thế hệ dày công tích luỹ đang đứng trước nguy cơ bị phá huỷ khi hầu hết các doanh nghi??p đều lâm vào tình trạng kiệt quệ qua bốn đợt sóng Covid-19 bùng phát từ năm 2020 đến nay.
Báo cáo kinh tế - xã hội 9 tháng đầu năm 2021 của Tổng cục Thống kê cho thấy, dịch Covid-19 kéo dài đã làm nhiều doanh nghi??p phải đối mặt với nguy cơ phá sản; chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế bị đứt gãy do các đợt giãn cách liên tiếp, số doanh nghi??p đăng ký thành lập mới tháng Chín có sự sụt giảm nghiêm trọng cả về số lượng và số vốn đăng ký. Trong tháng 9/2021, số doanh nghi??p đăng ký thành lập mới chỉ đạt 3.899 doanh nghi??p, giảm 62,2% so với cùng kỳ năm 2020; số vốn đăng ký chỉ đạt 62,4 nghìn tỷ đồng, giảm 69,3%. Tính chung 9 tháng năm 2021, tổng số doanh nghi??p thành lập mới đạt 85,5 nghìn doanh nghi??p, giảm 13,6% so với cùng kỳ năm trước; quy mô vốn đăng ký bình quân một doanh nghi??p thành lập mới đạt 14 tỷ đồng, giảm 3,1%; số doanh nghi??p rút lui khỏi thị trường là 90,3 nghìn doanh nghi??p, tăng 15,3% so với cùng kỳ năm 2020. Đây là lần đầu tiên số doanh nghi??p rời khỏi thị trường lớn hơn doanh nghi??p thành lập mới.
Giới chuyên gia nhận định, dịch bệnh đã làm cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghi??p bị ảnh hưởng rất lớn. Cụ thể, giãn cách xã hội dẫn đến gián đoạn thị trường là điều khó khăn nhất của doanh nghi??p hiện tại; việc siết chặt đi lại của người lao động khiến cho sản xuất không diễn ra bình thường được; Chuỗi cung ứng bị đứt gãy cũng gây ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghi??p. Bức tranh chung của cộng đồng doanh nghi??p đang có sự suy giảm mạnh của quy mô hoạt động và sự gia tăng mức độ ảnh hưởng tiêu cực đến toàn bộ các lĩnh vực, các ngành nghề sản xuất kinh doanh. Việc giãn cách để phòng chống COVID-19 đã làm nhiều doanh nghi??p kiệt sức, doanh nghi??p mất bị hợp đồng…
Theo Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam, cộng đồng doanh nghi??p đã và đang phải đối mặt với các khó khăn lớn. Việc cố gắng duy trì sản xuất đã dẫn đến chi phí của doanh nghi??p đội lên rất lớn, đặc biệt chi phí ''3 tại chỗ''. Tác động tiêu cực từ đại dịch khiến nhiều hàng hóa sản xuất bị ùn ứ và nếu có sản xuất cũng không bán được hàng.
Hiệu quả sản xuất của doanh nghi??p đang bị giảm sút một cách nghiêm trọng. Các doanh nghi??p rơi vào tình trạng thiếu khả năng thanh khoản và mất khả năng thanh toán. 94% các doanh nghi??p đều bị ảnh hưởng của dịch bệnh ở những mức độ khác nhau. Ngay cả các doanh nghi??p thực hiện 3 tại chỗ, cố gắng cầm cự duy trì sản xuất kinh doanh cũng chỉ hoạt động được khoảng 10-15 % công suất, ít doanh nghi??p đạt được 30 % công suất vì không thể chịu được các chi phí, các doanh nghi??p nói chung rơi vào tình trạng kiệt quệ.
Đại diện cho các doanh nghi??p Việt, Hiệp hội Doanh nghi??p cơ khí Việt Nam cho biết, doanh thu giảm mạnh, trong khi chi phí vẫn tăng đang bào mòn nguồn lực tài chính được tích lũy nhiều năm của doanh nghi??p, đặc biệt là các doanh nghi??p nhỏ và vừa. Nhiều doanh nghi??p trong ngành càng sản xuất càng lỗ đã buộc phải đóng cửa tạm thời hoặc đứng trước nguy cơ phá sản.
Theo Phòng thương mại và công nghi??p Việt Nam VCCI, các khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghi??p trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 là "vô cùng nhiều, vô cùng lớn”. Theo đó, VCCI đã nhận được 357 trang báo cáo, kiến nghị đến từ 132 hiệp hội doanh nghi??p và doanh nghi??p cả nước để báo cáo Thủ tướng tại Hội nghị trực tuyến Thủ tướng Chính phủ với cộng đồng doanh nghi??p và các địa phương về các giải pháp tiếp tục hỗ trợ doanh nghi??p trong bối cảnh Covid-19.
Các chuyên gia kinh tế đánh giá, chưa bao giờ cộng đồng doanh nghi??p Việt Nam phải đối mặt với bối cảnh ảm đạm như hiện nay, khi "cơn cuồng phong" đại dịch đang đe doạ phá huỷ những thành quả và vị thế mà khu vực tư nhân đã vất vả gây dựng trong suốt mấy thập kỉ vừa qua.
Chính phủ tiếp sức cho doanh nghi??p bằng các chính sách hỗ trợ phù hợp
Từ khi dịch COVID-19 xảy ra, Chính phủ đã đồng hành cùng người dân và doanh nghi??p bằng nhiều chính sách hỗ trợ khác nhau. Đây là các chính sách khá trúng và tương đối kịp thời. Các giải pháp, chính sách trên đã kịp thời hỗ trợ người dân, doanh nghi??p, ổn định xã hội, duy trì phát triển kinh tế, củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước và Chính phủ, được cộng đồng trong nước và quốc tế đánh giá cao.
Cụ thể, ngày 29/5/2020, Chính phủ ban hành Nghị quyết 84/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công và bảo đảm trật tự an toàn xã hội trong bối cảnh dịch COVID-19; Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 01/7/2021 về một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19; Quyết định 23/2021/QĐ-TTg ngày 7/7/2021 quy định về việc thực hiện một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19.
Bên cạnh chính sách an sinh xã hội, Chính phủ cũng có chính sách hỗ trợ khó khăn cho doanh nghi??p như miễn, giảm, giãn các khoản thuế, tiền thuê đất; cắt giảm thủ tục hành chính; hỗ trợ lãi suất. Điển hình là Nghị định 52/NĐ-CP được Chính phủ ban hành ngày 19/4/2021 về việc tiếp tục gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất trong năm 2021. Quy mô giãn nộp thuế khoảng 115.000 tỷ đồng. Ðây là lần thứ ba Chính phủ hỗ trợ về thuế trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó, Nghị quyết 105/NQ-CP về hỗ trợ doanh nghi??p, Hợp tác xã, Hộ kinh doanh trong bối cảnh dịch COVID-19 quy định một số giải pháp khá quyết liệt nhằm bảo vệ sản xuất kinh doanh của doanh nghi??p trước tác động tiêu cực của dịch bệnh. Nghị quyết phát huy vai trò chung của Nhà nước, đồng thời nêu cao tinh thần đoàn kết, tự lực, tự cường của doanh nghi??p, hợp tác xã và hộ kinh doanh, kiên quyết không để đứt gãy chuỗi cung ứng sản xuất, cung ứng lao động.
Đặc biệt, gần đây Chính phủ có ban hành Nghị quyết 128/NQ-CP quy định tạm thời "thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19”. Nghị quyết này được cộng đồng doanh nghi??p kỳ vọng sẽ là giải pháp mạnh để tháo gỡ những rào cản trong giai đoạn khôi phục sản xuất kinh doanh trong trạng thái bình thường mới.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, ngoài các chính sách hỗ trợ của Chính phủ, bản thân các doanh nghi??p cũng cần có các chính sách để thích ứng với đại dịch COVID-19: chủ động các giải pháp quản trị rủi ro tốt hơn, nhất là về chuỗi cung ứng, về nguyên liệu đầu vào do có nguy cơ tăng giá thị trường các yếu tố sản xuất; Quan tâm đến trách nhiệm theo pháp luật đảm bảo quyền lợi/sức khỏe của người lao động, chú trọng cả khía cạnh an sinh xã hội gia đình người lao động; có trách nhiệm xã hội trong các hoạt động cộng đồng như hợp tác công tư trong xây dựng các khu đô thị, khu giãn dân dành cho người lao động...
Hy vọng rằng, với những chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự đoàn kết thống nhất, chung sức đồng lòng, nỗ lực của cả hệ thống chính trị, nhất là cộng đồng doanh nghi??p và doanh nhân, Việt Nam sẽ sớm chiến thắng được dịch bệnh và doanh nghi??p Việt Nam sẽ nhanh chóng thay đổi, nâng cao khả năng thích ứng, sức chống chịu để bứt phá, tạo lập vị thế mới trước những thách thức toàn cầu đầy biến động và khó lường hiện nay./.
Cụ thể, ngày 29/5/2020, Chính phủ ban hành Nghị quyết 84/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công và bảo đảm trật tự an toàn xã hội trong bối cảnh dịch COVID-19; Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 01/7/2021 về một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19; Quyết định 23/2021/QĐ-TTg ngày 7/7/2021 quy định về việc thực hiện một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19.
Bên cạnh chính sách an sinh xã hội, Chính phủ cũng có chính sách hỗ trợ khó khăn cho doanh nghi??p như miễn, giảm, giãn các khoản thuế, tiền thuê đất; cắt giảm thủ tục hành chính; hỗ trợ lãi suất. Điển hình là Nghị định 52/NĐ-CP được Chính phủ ban hành ngày 19/4/2021 về việc tiếp tục gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất trong năm 2021. Quy mô giãn nộp thuế khoảng 115.000 tỷ đồng. Ðây là lần thứ ba Chính phủ hỗ trợ về thuế trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó, Nghị quyết 105/NQ-CP về hỗ trợ doanh nghi??p, Hợp tác xã, Hộ kinh doanh trong bối cảnh dịch COVID-19 quy định một số giải pháp khá quyết liệt nhằm bảo vệ sản xuất kinh doanh của doanh nghi??p trước tác động tiêu cực của dịch bệnh. Nghị quyết phát huy vai trò chung của Nhà nước, đồng thời nêu cao tinh thần đoàn kết, tự lực, tự cường của doanh nghi??p, hợp tác xã và hộ kinh doanh, kiên quyết không để đứt gãy chuỗi cung ứng sản xuất, cung ứng lao động.
Đặc biệt, gần đây Chính phủ có ban hành Nghị quyết 128/NQ-CP quy định tạm thời "thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19”. Nghị quyết này được cộng đồng doanh nghi??p kỳ vọng sẽ là giải pháp mạnh để tháo gỡ những rào cản trong giai đoạn khôi phục sản xuất kinh doanh trong trạng thái bình thường mới.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, ngoài các chính sách hỗ trợ của Chính phủ, bản thân các doanh nghi??p cũng cần có các chính sách để thích ứng với đại dịch COVID-19: chủ động các giải pháp quản trị rủi ro tốt hơn, nhất là về chuỗi cung ứng, về nguyên liệu đầu vào do có nguy cơ tăng giá thị trường các yếu tố sản xuất; Quan tâm đến trách nhiệm theo pháp luật đảm bảo quyền lợi/sức khỏe của người lao động, chú trọng cả khía cạnh an sinh xã hội gia đình người lao động; có trách nhiệm xã hội trong các hoạt động cộng đồng như hợp tác công tư trong xây dựng các khu đô thị, khu giãn dân dành cho người lao động...
Hy vọng rằng, với những chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự đoàn kết thống nhất, chung sức đồng lòng, nỗ lực của cả hệ thống chính trị, nhất là cộng đồng doanh nghi??p và doanh nhân, Việt Nam sẽ sớm chiến thắng được dịch bệnh và doanh nghi??p Việt Nam sẽ nhanh chóng thay đổi, nâng cao khả năng thích ứng, sức chống chịu để bứt phá, tạo lập vị thế mới trước những thách thức toàn cầu đầy biến động và khó lường hiện nay./.
ThS. Lê Thị Huyền Trang
Học viện Ngân hàng
Học viện Ngân hàng
GEM Electronics Link Tải Xuống